Metoda PNF - Lilia - 05-23-2017
PNF – najstarsza metoda o podłożu neurofizjologicznym. Wykorzystuje wzorce ruchowe, które mamy, znamy a po incydencie zostały zaburzone. Jeśli wykorzystamy te wzorce które znamy to szybsza jest możliwość odzyskania funkcji.
Terapia funkcjonalna – to taki rodzaj terapii która jest zgodna z potrzebami ruchowymi zgłaszanymi przez chorego i wzorowana na naturalnych ruchach zdrowego człowieka.
Terapia funkcjonalna oznacza indywidualne postępowanie fizjoterapeutyczne ukierunkowane na ograniczoną funkcję ruchową wskazaną przez samego chorego.
Praca nad funkcją to nie tylko ustalenie pomiędzy pacjentem a terapeutą ale przede wszystkim dążenie do uzyskania w terapii sytuacji zadaniowej w której chory może w bezpieczny sposób podjąć odtworzenie utraconej funkcji.
Oznacza to analizę ruchu pacjenta w odnoszeniu do jego prawidłowego fizjologicznego przebiegu oraz włączenie do procesu usprawniania elementów treningu samoobsługi z wykorzystaniem przedmiotów codziennego użytku i sytuacji zadaniowych które pacjent zgłosił jako trudne bądź niemożliwe do wykonania.
W terapii funkcjonalnej każda czynność lub ćwiczenie musi być dostosowane do ćwiczonej funkcji aby terapia była zrozumiała dla pacjenta i aby pacjent widział jej sens – motywacja.
„widzisz efekty współpracy terapeutycznej jesteś lepiej do niej zmotywowany”
Główny cel to poprawa jakości życia codziennego i zawodowego pacjentów
Cechy terapii funkcjonalnej:
- pacjent wyznacza cel terapii
- pozytywne nastawienie
- bezbolesny zabieg
- wzoruje się na naturalnych ruchach zdrowego człowieka – zbliżonych do aktywności dnia codziennego. W terapii funkcjonalnej wykorzystuje się takie techniki i wzorce ruchowe które bazują na naturalnej motoryce człowieka. Pomaga to bardzo szybko przełożyć wykonywanie ćwiczeń na konkretną aktywność
- motywacja – wszystkie zadania są dostosowane do możliwości pacjenta tak aby każde spotkanie terapeutyczne przyniosło pacjentowi poczucie dobrej współpracy / dobrze wykonywanego zadania
- indywidualna -fizjoterapeuta musi się skupić na problemie pacjenta (ocena możliwości, właściwa diagnoza)
- pacjent aktywnym uczestnikiem procesu zdrowienia, prowadzenie terapii zależy od współpracy pomiędzy pacjentem a terapeutą
- globalna obserwacja pacjenta – terapia funkcjonalna postrzega pacjenta globalnie. Nie ogranicza się do pracy nad chorą częścią ciała ale wykorzystuje w terapii zdrowe regiony ciała [irradiacja....wykorzystywanie rezerw] Ważne z punktu widzenia diagnostycznego, znalezienie przyczyny problemy, zazwyczaj jest tam gdzie go nie widać.
- Uzyskanie odpowiedzi na dany bodziec
- Intensywny program ćwiczeń również w domu (należy wpisać ćwiczenia w aktywności dnia codziennego)
METODA PNF
Początek 1946 USA, neurofizjolog – Kabat, fizjoterapeutka - Knott
1997 - IPNFA międzynarodowe stowarzyszenie
1997 - I kurs w Polsce
Wywodzi się ze spostrzeżenia, że ruchy stosowane w kinezie najczęściej nie pokrywają się z naturalną codzienną pracą mięśni. Zauważano, że ruchy wykonywane w pracy i w życiu codziennym mają charakter diagonalny i spiralny oraz nie odbywają się w jednej płaszczyźnie. Podstawa metody PNF jest wykorzystanie złożonych wzorców ruchowych.
P - proprioceptive people pracuj
N - neuromuscular need nad
F - facylitation fun funkcją
P - proprioceptywna – zajmująca się układem receptorów dostarczających informacji opozycji ciała w przestrzeni
N - nerwowo-mięśniowa – bazująca na nierozerwalności układu nerwowego i mięśniowego
F - facylitacja- torowanie, ułatwianie czyli uzyskiwanie tego samego rezultatu przy najmniejszym wysiłku
PNF – torowanie ruchu poprzez proprioceptywne stymulacje struktur nerwowo mięśniowych
Wzorce ruchowe – utarte automatyczne kompleksowe ruchy o trójwymiarowym przebiegu wzdłuż diagonalnych opierające się na szczegółowej analizie ruchów funkcjonalnych oraz analizie anatomii układu mięśniowego wskazujące na skośny [diagonalny] przebieg większości mięśni antygrawitacyjnych.
Wzorce:
- łopatki i miednicy oraz ich kombinacje
- KG i KD
- głowy i szyi
- tułowia
Używanie odpowiednich wzorców w terapii jest konieczne ze względu na:
- przebieg anatomiczny[diagonalny] mm antygrawitacyjnych
- charakter lokomocji odbywającej się na zasadzie odtwarzania utartych zakodowanych wzorców ruchowych
- możliwość uzyskania u pacjenta efektywniejszej rekrutacji struktur nerwowo-mm
Wzorce łopatki używamy w celu:
- poprawy mobilności i stabilności samej łopatki
- poprawy rytmu ruchu łopatkowo-barkowego
- stymulacji tułowia
Wzorce miednicy używamy w celu:
- poprawy mobilności i stabilności samej miednicy [facylitacji]torowania poszczególnych faz chodu
- stymulacji tułowia
Filozofia PNF
- pozytywne nastawienie do pacjenta i jego problemu [motywacja]
- globalna obserwacja pacjenta [nie tylko chorą jego część ciała]
- mobilizacja rezerw pacjenta – pozytywne rozpoczęcie terapii
- irradiacja i wzmocnienie
- uwzględnienie globalnych czynności ruchowych
- intensywny plan ćwiczeń [również domowych]
- myślenie funkcjonalne – aktywności życia codziennego
- częsta zmiana pozycji wyjściowych
- zmiana normalnej kolejności ruchów
- uzyskanie odpowiedzi na każdy bodziec
- bezbolesna praca z pacjentem
ZASADY GŁÓWNE:
- kontakt manualny – chwyt lumbrykalny
- kontakt werbalny
- kontakt wizualny
- opór manualny
- trakcja
- aproksymacja [kompresja]
- stretch
- mechanika ciała terapeuty
- wzorce ruchowe
- promieniowane pobudzenie [irradiacja] i wzmocnienie
- timing – normalna kolejność ruchu
- Timing for emphasis – zmiana normalnej kolejności ruchu
- sumowanie bodźców – czasowe i przestrzenne
CELEM STOSOWANIA ZASAD JEST:
- poprawa mobilności
- poprawa stabilności
- stymulacja mobilności na stabilności [koordynacja]
- poprawa wytrzymałości i zręczności
Kontakt manualny - poprzez chwyt lumbrykalny : zgięcie w stawach śródręczno-paliczkowych, wyprost w międzypaliczkowych:
- lepsze dawkowanie oporu,
- lepsze dostosowanie się do ciała możliwość dostosowania się do ruchu
- mniejsza bolesność
Kontakt werbalny:
- stymulacja przez krótkie wyraźne komendy
- uspokojenie rozluźnienie pacjenta
- uświadomienie choremu ruchu
Opór manualny – toruje napięcie mm, stosowany zawsze, utrzymywany do końca ruchu, poprzedzony optymalnym rozciągnięciem mm
Techniki w koncepcji PNF
Cele:
- torowanie funkcjonalnego ruchu
- wzmocnienie mm
- regulacja napięcia mm
- rozluźnienie mm
- zwiększenie zakresu ruchu
- redukcja bólu
- poprawa wytrzymałości mm
Techniki agonistyczne – praca tylko z agonistą:
- Rytmiczne pobudzanie ruchu.
- Kombinacja skurczów izotonicznych.
- Odtwarzanie ruchu.
- Techniki wykorzystujące stretch.
Techniki antagonistyczne – praca z agonistą i antagonistą:
- Dynamiczna zwrotność ciągła.
- Stabilizacja zwrotna.
- Rytmiczna stabilizacja.
Techniki rozluźniające:
- Trzymaj-rozluźnij [hold-relax]
- Napnij – rozluźnij [contract-relax]
a) Rytmiczne pobudzanie ruchu
Technika agonistyczna przeprowadzana rytmicznie w pełnym zakresie ruchu w 4 fazach :
- bierna
- ruch wspomagany
- z oporem
- samodzielne wykonywanie przez pacjenta
Cele:
- pomoc w rozpoczęciu ruchu ; nauka i automatyzacja ruchu
- regulacja napięcia mm
- zwiększenie zakresu ruchu
- rozluźnienie
Wykonanie:
Rytm i tempo ruchu ustala terapeuta:
- faza bierna : terapeuta pokazuje nowy ruch w pełnym zakresie . Komenda „rozluźnij się” , „pozwól się poruszyć”, „poczuj ten ruch”
- wspomagana: pacjent zostaje zachęcony do podjęcia aktywnego ruchu razem z terapeutą „pomóż mi”, „spróbuj to wykonać razem ze mną” „wykonaj to razem ze mną”
- z oporem : terapeuta stosuje optymalny opór przeciwko aktywnemu ruchowi pacjenta „pchaj:, „ciągnij”
- w miarę możliwości pacjent wykonuje samodzielnie ruch „pokaż mi ten ruch”
Kombinacja skurczów izotonicznych:
jest to agonistyczna technika wykorzystująca w różnych fazach jednego ruchu: pracę dynamiczną [skurcz koncentryczny i ekscentryczny] oraz statyczną mm.
Cele:
- poprawa koordynacji inter i intramięśniowej
- poprawa siły i wytrzymałości ćwiczonych grup mm
- funkcjonalny trening ekscentrycznej kontroli ruchu
Wykonanie:
- dynamiczne – koncentryczne, ekscentryczne oraz statyczne formy napięć mm są ze sobą kombinowane podczas pracy 1 grupy mięśniowej [jeden kierunek ruchu np. elewacja przednia łopatki]
- technika może być stosowana na wszystkich fazach ruchu
- przy zmianie form napięć mm nie następuje zmiana chwytu
Odtwarzanie ruchu
technika agonistyczna ucząca pacjenta odtwarzania pokazanego mu ułożenia ciała lub stawu w ułożeniu funkcjonalnym
Cele:
- samodzielne odtwarzanie pozycji
- ułatwianie ruchów stosowanych przy czynnościach dnia codziennego
- poprawa czucia głębokiego!
Wykonanie:
- terapeuta wykonuje bierny ruch lub z pomocą powodujący odpowiednie ułożenie stawu lub odcinka ciała
- poprzez optymalny opór statyczny zastosowaniu w wybranej pozycji z komenda werbalną „trzymaj” „poczuj pozycję” zostaje uświadomione pacjentowi ułożenie kończyny lub odcinka ciała
- pacjent stara się samodzielnie odnaleźć żądaną pozycję
Stabilizacja zwrotna
Jest to technika antagonistyczna mająca na celu stabilizację pozycji pacjenta
Cele:
- poprawa stabilności pozycji i równowagi
- zwiększenie siły mm
Wykonanie:
- technikę rozpoczynamy w silniejszym wzorcu
- zmiana na wzorzec antagonistyczny następuje bez utraty napięcia mm
- opór może wzrastać przy każdej zmianie kierunku
- technikę kończymy w słabszym wzorcu
Praca na macie:
-bezpieczeństwo pacjenta
-nieograniczona możliwość ruchu
-praca funkcjonalna
-optymalna irradiacja
-nauka samopomocy np. u często upadających
-terapeuta i pacjent na jednym poziomie w tej samej sytuacji
-możliwości pracy z większą liczbą pacjentów
- możliwość przygotowania wszystkich faz chodu
Zasady pracy na macie:
- osiągnij z pacjentem nową pozycję
- ustabilizuj tą pozycję
- wypracuj funkcję w nowej pozycji
- rozpoczynaj pracę od łatwych dla pacjenta pozycji
- zakończ pracę w najwyższej osiąganej przez pacjenta pozycji
- pracę można rozpocząć w dowolnej pozycji
|